Mandala Kalaczakry jest jedną z najbardziej znanych na całym świecie. Niesie ze sobą nie tylko wiele ezoterycznych i symbolicznych znaczeń jako wsparcie praktyki tantrycznej wizualizacji. Zawiera też w sobie uniwersalne przesłanie pokoju i harmonijnego współistnienia na wszystkich poziomach — wewnętrznym, rodzinnym i na poziomie całego społeczeństwa. Jaka jest symbolika mandali Kalaczakry?
To temat na całe książki i wykłady, jednak postaram się nieco o tym opowiedzieć w niniejszym artykule.
Spis Treści
Kalaczakra — wybrane ciekawostki na temat pochodzenia
Kālacakra oznacza z sanskrytu „Koło Czasu” (kāla – czas, cakra – koło). Jest to nie tylko piękna mandala, ale cały cykl nauk zawarty w Tantrze Kalaczakry. Według tekstu pierwszy raz pojawiły się na Ziemi za sprawą Buddy Śakjamuniego, który nauczał ich w Dharanikota w V w. p.n.e. W tym samym czasie nauczał też sutry Pradżniapāramitā (Sutra Serca) w Biharze.
Stąd nauki Kalaczakry dotarły do królestwa Szambali (Tib. Dawa Sangpo) wraz z królem Suchandrą i jego świtą. Tam nauki były kultywowane i praktykowane, a następnie dotarły do Tybetu na początku XI wieku.
Czy Szambala była mityczną krainą, czy rzeczywistym królestwem? Spory trwają do dziś. Najważniejsze, że stała się symbolem oświeconego społeczeństwa, rządzonego przez mądrych władców. Na całym świecie kraina ta zyskała sławę głównie za sprawą Czogjama Trungpy, autora książki pt. Szambala. Święta Ścieżka Wojownika.
W Tybecie Kalaczakra stała się podstawą kalendarza Tsurphu w szkole Karma Kagyu. Trzeci Karmapa, Rangdziung Dordże (1284–1339) jako pierwszy pisał o systemie kosmologicznym Kalaczakry oraz systemie astrologicznym w niej zawartym. Ten wielki mistrz buddyzmu tybetańskiego jest też autorem wielu komentarzy do praktyk oraz sadhan związanych z tym cyklem.
Obecnie największym popularyzatorem symbolu Kalaczakry jest XIV Dalajlama, a większość ludzi na całym świecie kojarzy go głównie z mandalą z piasku usypywaną przez mnichów z klasztorów buddyzmu tybetańskiego.
Mandala Kalaczakry — znaczenie i symbolika
Thanki, czyli buddyjskie obrazy na płótnie z symbolem Koła Czasu intrygują swoją świętą geometrią. Co ona przedstawia? Najprościej rzecz ujmując, jest to widok pałacu widzianego z góry. Jest zorientowany według czterech kierunków świata. Popatrz na thankę z widokiem budynku z innej perspektywy, to pomoże Ci zwizualizować go w trójwymiarze.
Więcej o samych thankach i sztuce buddyjskiej przeczytasz w tym artykule.
Mandala Koła Czasu — kontemplacja świata zewnętrznego
Znaczenie obrazu ujawnia się wraz z praktyką kontemplacji i wizualizacji. To jednoczenie obraz makro i mikrokosmosu. Koło w tym kontekście oznacza ciągły ruch i zmienność, a także kompletność. Ujawnia też kompleksową naturę współzależności wszystkich elementów uniwersum.
W osobistej praktyce mandalę Kalaczakry można kontemplować na trzech poziomach Ciała, Mowy i Umysłu. W tantrze buddyjskiej wszystko jest częścią praktyki — także myśli, emocje i percepcje.
Czas, jego cykle to wymiary życia w samsarze. Wszystko, co ma początek, ma też swój kres. Zarówno w wymiarze kosmicznym, jak i jednostkowego życia nie ma nic stałego, jedno przechodzi w drugie.
Czas można mierzyć zewnętrznie. To cykle obrotów planet, miesiące, pory roku, fazy księżyca, a także pory dnia, godziny. Dalej, są cykle historyczne, okresy dziejowe — jak na przykład czas rządów danej opcji politycznej, czas wojny i pokoju.
Mandala Koła Czasu — kontemplacja świata wewnętrznego i sekretnego
Wewnętrznie — również w jednostkowym doświadczeniu doświadczamy zmienności. Są nimi powtarzające się cykle w ludzkich biografiach jak niemowlęctwo, dzieciństwo, młodość, dorosłość i starość. To cykle menstruacyjne i cykle dobowe. Cykl oddechów i uderzeń serca i tak dalej. Według medycyny tybetańskiej w czasie doby zmienia się też układ żywiołów w ciele.
Łatwo dostrzec, że cykle mikro i makro kosmosu są do siebie analogiczne, podobne, ponieważ polegają na powstawaniu/narodzinach, trwaniu, rozproszeniu/wygasaniu i rozpadaniu się, wymieraniu. Co więcej, ruch cykli można porównać do wiecznie napędzanego koła, bowiem nieustannie się powtarzają w różnych konfiguracjach zgodnie z prawem karmy. Z jednych Wszechświatów rodzą się nowe, strumień umysłu płynie przez kolejne wcielenia.
Trzecim cyklem Kalaczakry jest praktyka Dharmy, możliwa po otrzymaniu tantrycznej inicjacji. Tylko dzięki niej możemy przebudzić się, wyzwolić z powtarzających się cykli narodzin i śmierci.
W tekście tantry znajdują się zatem zarówno precyzyjne obliczenia astronomiczne, astrologiczne horoskopy, opisy technologii i maszyn, jak i paragrafy poświęcone medycynie tybetańskiej oraz instrukcje do ezoterycznej praktyki medytacyjnej.
Pamiętaj, że w tradycji tantry buddyjskiej indywidualna praktyka zawsze opiera się na duchowej relacji z nauczycielem, a nie na samodzielnym interpretowaniu tekstów.
Kalaczakra — podstawowa ikonografia mandali
Mandale buddyjskie są obrazami użytkowymi i tworzone są jako pomoce praktyki opartej o wizualizację. Co typowe dla sztuki sakralnej, ich znaczenie zaszyfrowane jest na wielu poziomach, do których odkrycia potrzebna jest konkretna inicjacja.
Poziomy mandali Kalaczakry
Mówi się więc o trzech poziomach Kalaczakry:
- Zewnętrzna Kalaczakra — Wszechświat
- Wewnętrzna Kalaczakra — wewnątrz nas samych
- Oświecona Kalaczakra — archetyp (yidam, bóstwo tantryczne) – wolny od dysharmonii i dualizmu
Krajobraz pałacu Kalaczakry zawiera koncentryczne kręgi. Opiszę je, zaczynając od zewnątrz.
Pokazują one drogę do przebudzenia.
Osiem pól kremacyjnych
— symbolizuje Ośmioraką Ścieżkę, której nauczał Budda Śakjamuni:
- właściwy pogląd
- właściwą intencję
- właściwą mowę
- właściwe działanie
- właściwy sposób życia
- właściwy wysiłek
- właściwą uważność
- właściwa koncentracja
Ornamenty na czterech bramach do pałacu
– symbolizują Cztery Szlachetne Prawdy:
- Cała egzystencja jest przesiąknięta dukkhą (cechuje ją brak satysfakcji, cierpienie)
- Prawda o przyczynie cierpienia
- Prawda o wygaśnięciu dukkhi (nirodha)
- Ścieżka prowadząca do Ustania Cierpienia
Kolory ścian
— symbolizują energię 4 żywiołów i przypisane im kierunki.
- niebieski — woda — wschód
- żółty — ziemia — południe
- czerwony — ogień — zachód
- zielony (lub czarny) — powietrze — północ
Dwanaście bram
— symbolizują 12 Ogniw Współzależnego Powstawania.
- Niewiedza tyb. marigpa མ་རིག་པ་ , skt. avidyā
- Gromadzenie, tyb. dudzie འདུ་བྱེད་, skt. saṁskāra
- III. Świadomość, tyb. nampar sziepa རྣམ་པར་ཤེས་པ་, skt. vijñāna
- Nazwy i Forma, tyb. ming-zug མིང་གཟུགས་, skt. nāma-rūpa
- Sześć bram poznania, tyb. kjemcie drug སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་, skt. ṣaḍāyatana
- Kontakt, tyb. regpa རེག་པ་, skt. sparśa
- VII. Odczucia, tyb. tsorła ཚོར་བ་, skt. vedanā
- VIII. Pragnienie, tyb. sepa སྲེད་པ་, skt. tṛṣṇā
- Chwytanie, tyb. lenpa ལེན་པ་, skt. upādāna
- Stawanie się, tyb. sipa སྲིད་པ་, skt. bhava
- Narodziny, tyb. kjeła སྐྱེ་བ་, skt. jāti
- Starość i śmierć, tyb. ga-szi རྒ་ཤི་, skt. jarā-maraṇa
Interesuje Cię temat 12 ogniw? Zajrzyj na stronę lamarinczen.pl.
Centrum mandali
— symbolizuje Oświecony Umysł, wizualizacja oświeconego archetypu i sylaby nasiennej.
Reszta elementów mandali
Elementów wizualizacji jest więcej i posiadają one głębokie ezoteryczne znaczenie, które pogłębia się w trakcie praktyki i wskazówek lamy, czyli nauczycielki lub nauczyciela Dharmy.
Symbol Kalaczakry — sylaba Namchu Wangden
Sylaba nasienna Kalaczakry lub Namchu Wangden (dosłownie: ten z dziesięcioma mocami) jest najbardziej znanym symbolem w systemie Kalaczakry. Często pojawia się w talizmanach ochronnych, ponieważ przypisuje jej się potężną moc oddalania negatywności i wprowadzania harmonii i spokoju.
Przedstawia mantrę Kalaczakry w stylizowanym zapisie Lantsa. Ozdobny, a zarazem ochronny pierścień ognia otacza główny symbol, który składa się z siedmiu pojedynczych sylab nasiennych. Te zaś znajdują się na półksiężycu i zakrzywionym dysku. Razem to kombinacja 10 symboli. Kolory odpowiadają już wspomnianej energii żywiołów.
Mandala Kalaczakry — podsumowanie
Mandala Kalaczakry to nie tylko wizualne arcydzieło, lecz także głęboko zakorzeniona w tradycji buddyjskiej mapa prowadząca do wewnętrznego przebudzenia i harmonii z otaczającym światem. Jej uniwersalne przesłanie o cykliczności, współzależności oraz potencjale osiągnięcia oświecenia inspiruje zarówno praktykujących Dharmę, jak i osoby szukające głębszego zrozumienia siebie i wszechświata.
Niezależnie od tego, czy podziwiasz ją jako dzieło sztuki, narzędzie medytacji, czy symbol duchowego rozwoju, Kalaczakra pozostaje ponadczasowym źródłem mądrości i harmonii, które każdy może wprowadzić do swojego życia.
Kalaczakra kryje w sobie nie tylko niezwykłą symbolikę, lecz także głębokie przesłanie, które inspiruje i wspiera duchowy rozwój. Jeśli zafascynowała Cię jej historia i znaczenie, zapraszamy do zapoznania się z naszą kolekcją mandali Kalaczakry, dostępnych w naszym sklepie. Odkryj wyjątkowe dzieła, które mogą stać się częścią Twojej przestrzeni lub praktyki medytacyjnej!
Chcesz zamówić Mandalę Kalakczary?
Bibliografia:
- Zbiór tekstów na temat systemu Kalaczakry: https://dakinitranslations.com/kalacakra-2/
- The Enlightened Mandala of Kalachakra by Khentrul Rinpoche, https://youtu.be/z6JuqYk7xk4?si=91FiTLnWNRBelg6h
- Lama Rinczen, 12 ogniw współzależnego powstawania, https://lamarinczen.pl/12-ogniw-wspolzaleznego-powstawania/
- Dr Alexander Berzin, What Is Kalachakra?, https://studybuddhism.com/en/tibetan-buddhism/tantra/kalachakra/what-is-kalachakra
- Karma Phuntsho. Namchu Wangden: A Ten Syllable Symbol, https://texts.mandala.library.virginia.edu/text/namchu-wangden-ten-syllable-symbol
