Mala to sznur korali do liczenia mantr. Pojawiła się najpierw w Indiach, żeby potem przeniknąć do tradycji buddyzmu tybetańskiego i Yungdrung Bön.
Obecnie stanowi atrybut osób medytujących, joginek oraz joginów. Nosi się ją też po prostu jako naszyjnik, bransoletkę lub talizman na szczęście.
W tym tekście jednak sięgnę do tradycji. Do napisania tego artykułu postanowiłam założyć metaforyczne tybetańskie okulary. Patrząc przez nie, przybliżę jak można na malę spojrzeć z perspektywy tradycji buddyzmu tantrycznego.
Wokół samego wyboru i używania mali buddyjskiej zebrało się przez wieki wiele zaleceń, wskazówek, a nawet zakazów i nakazów. Należą one oczywiście do konkretnych kontekstów i nie trzeba się ich trzymać kluczowo. Dla wielu z Was będzie to raczej zbiór ciekawostek, liczę, że interesujących, a nawet przydatnych.
Wszystkie osoby, które praktykują wadżrajanę, zachęcam do konsultacji z nauczycielami i nauczycielkami wybranej linii w razie jakichkolwiek wątpliwości.
Jeśli coś warto sprostować lub uzupełnić, piszcie! Każda merytoryczna uwaga jest dla mnie cenna.
Mala buddyjska i jej znaczenie w Tybecie
Mala, czyli trengwa, służy głównie do odliczania powtórzeń wypowiadanej, nuconej lub wyśpiewywanej mantry. Ta ostatnia to „magiczna” formuła napełniona symbolicznym znaczeniem i intencją, używana głównie podczas praktyk duchowych. Istnieją różne rodzaje mantr o rozmaitym działaniu.
Najpopularniejsza z nich to Om Mani Padme Hum, która jest związana z Buddą Współczucia (występującym też w formie Bodhisattwy), czyli Czenrezikiem.
Mantry pochodzą głównie z języka sanskryckiego. Niekiedy w tradycji buddyjskiej popularniejsze są ich wersje fonetycznie zmienione pod wpływem wymowy tybetańskiej (np. „bendza” zamiast „wadżra”). W tradycji Yungdrung Bön używa się też mantr wypowiadanych w starożytnym języku Królestwa Zhang Zhung.
Sanskryckie słowo mālā oznacza girlandę, można ją przyrównać do ozdobnie ułożonych kwiatów, najczęściej w kształcie wieńca. Tybetańskie słowo trengwa ma szersze znaczenie.
Po pierwsze, phreng ba dosłownie można przetłumaczyć jako „ułożyć w kolejności” lub „nawlec wiele korali razem jeden po drugim w formie sznura korali, czy girlandy”.
Często tłumaczy się to słowo na zasadzie analogii jako „różaniec”. Jednak mala przypomina go jedynie w swojej zewnętrznej funkcji (liczenia), a nie esencji.
Po drugie, treng wskazuje na potężne uczucie związane ze specyficznym uczuciem tęsknoty, na pragnienie zespolenia, skierowane w kierunku tzw. Trzech Korzeni.
Są nimi: duchowy przewodnik (mistrzyni, nauczyciel, czyli tzw. tyb. lama, lub sansc. guru), oświecony archetyp (tantryczne bóstwo, tzw. yidam) i dakini. W esencji: nasz naturalny, przebudzony stan.
Inaczej: Budda, Dharma i Sangha.
Ponadto noszenie mali ze sobą jest swego rodzaju przypominajką o praktyce, którą wykonujemy i o związanej z nią mantrze. Szczególnie jeśli pracujemy nad tym, aby zebrać określoną ilość powtórzeń danej formuły (jak w przypadku tzw. Praktyk Wstępnych).
Mali używa się też do liczenia powtórzeń danej sekwencji ruchowej, np. pokłonów i w jogicznych praktykach oddechowych.
Wierzy się, że mala akumuluje energię nagromadzoną podczas wykonywania praktyki z jej użyciem. Zaleca się też podróżować z nią do miejsc mocy, świątyń i na spotkania z urzeczywistnionymi praktykującymi.
Jak i z czego zbudowana jest mala buddyjska?
KORALE
Mala zbudowana jest z korali. Najczęściej 108.
Najbardziej ceni się te z kamieni szlachetnych, koralu, bursztynu lub szlachetnych odmian drewna (np. sandałowca). Dalej w kolejce są: gliniane koraliki, nasiona (bodhi, lotos, rudraksza), male kamienne, a także z odmian drewna używanych w medycynie tybetańskiej. Czasem również kości jaka.
Wieńczy ją ozdobny element, tzw. stupa (ang. guru bead). Wykończeniem może być ozdobny chwost, korali, ozdobny wisior/ talizman lub makramowo splecione sznurki.
STUPA
Może być dużo większa niż inne koraliki lub tej samej wielkości. Ważne, aby mocno się wśród nich wyróżniała. Wyznacza ona bowiem początek i koniec pełnej „rundy” liczenia mantr.
Ten główny koralik również ma symboliczne znaczenie. Jak to zwykle w buddyzmie bywa, jest ono wielopoziomowe i zależy od wykonywanej praktyki.
Stupa najczęściej oznacza guru (nauczyciela, Buddę). Na innym poziomie to oświecony archetyp tantryczny (bóstwo, yidam), którego mantrę się wypowiada.
Koraliki zaś reprezentują jego zgromadzenie, które w wizualizacji zamieszkuje mandalę.
Stupa najczęściej składa się z dwóch elementów, z których jeden jest w kształcie kuli, a drugi przypomina górną konstrukcję buddyjskiej stupy. Ten pierwszy reprezentuje tzw. Bodhiczittę, czyli współczucie lub zręczne środki, a drugi Śunjatę, Pustę lub Mądrość. Razem symbolizują dharmadhatu.
Ten największy element mali może też być trójdzielny. Wtedy odnosi się do tak zwanych Trzech Kai, czyli Bram Ciała, Mowy i Umysłu. Czasami nawet części te są w odpowiadających Trzem Wadżrom kolorach: białym, czerwonym i niebieskim.
W Lama Gongdü, Guru Rinpoche pisze o nich jako o Trzech Ciałach Wszystkich Buddów.
Nie ma określonych wskazówek co do rozmiaru i kształtu koralików. Niemniej powinny być mniej więcej kuliste, owalne lub w kształcie dysku. Najpopularniejszym rozmiarem są korale 8 mm, spotkać jednak można male o mniejszym (6 mm) lub większym rozmiarze (aż do 12 mm).
Czasami do mali są doczepiane dodatkowe elementy zawierające mantrę lub liczniki. Mogą one występować zaraz przy stupie, lub na końcu pierwszej ćwiartki mali, tj. przy 21 albo 27 koraliku — w przypadku liczników — po obu stronach naszyjnika. Służą one do liczenia więcej niż jednego powtórzenia mali, a więc wielokrotności liczby 100. Samych koralików w jednym liczniku jest 10.
Najpopularniejszymi ozdobami liczników są wadżra i dzwonek.
Tradycyjnie, przy tworzeniu mali kluczowe są kolor i materiał trzech elementów: korali, stupy (głównego koralika) oraz sznurka, na który są nanizane. O tym przeczytacie w kolejnych częściach tekstu.
Ilość koralików w mali buddyjskiej
Malę buddyjską można rozpoznać po ilości koralików „modlitewnych”. Tradycyjnie jest ich 108.
Liczba ta jest symboliczna. Według tradycji każdy z koralików reprezentuje jedną ze 108 światowych namiętności (pragnień lub skalań). Blokują one rozpoznanie naturalnego stanu Buddy, czy — w innej narracji — osiągnięcie oświecenia. Dlatego je uspokajamy, transformujemy, oczyszczamy, poskramiamy lub rozpuszczamy. Aktywność zależy od jogicznej ścieżki, którą podążamy w danym momencie.
To jednak temat na osobny wpis na naszym blogu.
Niektóre male są jednorodne, zawierają 108 identycznych koralików, inne mają jeden dodatkowy, tj. 55, który wyróżnia się od reszty i nie jest zliczany — służy do wyznaczenia połowy mali.
Tradycyjnie mantry recytuje się 3, 5, 7, 21 lub 108 razy i więcej. Dlatego też spora część mal ma specjalnie oznaczone właśnie te koraliki. Ułatwia to zorientować się, „gdzie jesteśmy” na naszej mali.
Oprócz mal długich istnieją też krótsze, które zawierają 54, 27 lub 21 koralików (czasem 23 koraliki, jednak wtedy liczy się jako 21). Te ostatnie nosi się jako bransoletkę na ręce. Często używa się ich do liczenia podczas praktyki pokłonów.
Zasadniczo zaleca się, aby w zliczaniu mantry całą malę liczyć jako sto powtórzeń, dodatkowe osiem uznając za wyrównujące ewentualne błędy.
Rodzaje mal buddyjskich i ich użycie
Przy doborze mali możesz kierować się rodzajem praktyk duchowych, jakie w danym momencie wykonujesz. Ogólnie, w tantrze są to tak zwane praktyki, które należą do Czterech Aktywności:
- uspokajania, łagodzenia
- pomnażania i ukazywania pełni możliwości
- magnetyzowania (przyciągania), nadawania mocy
- ujarzmiania, ochraniania, pokonywania przeszkód
Różne rodzaje mal tworzy się z różnymi intencjami i w różnym celu. Wskazówki, co do tworzenia tych sznurów korali pochodzą już z Indii. Wiele tekstów sanskryckich wspomina o ich podziale i użyciu, np. Tantry: Vajra Garbha Lamkara, Samputa and Dakarnava.
Podział mal ze względu na materiał
- Do wszelkich rodzajów praktyk zaleca się male z nasion Bodhi, które występują w różnych odcieniach brązu.
- Do łagodnych praktyk używa się mali z kryształu górskiego, szkła kryształowego, perły, muszli. Również zaleca się korale z gliny, wysokiej jakości ceramiki, drewna i nasion.
- Do praktyk pomnażania najlepsze jest złoto. Dobre są też: srebro, miedź, ziarno lotosu, bursztyn.
- Do mantr związanych z magnetyzowaniem — koral, szczególnie czerwony, niebarwiony. Poleca się też czerwone drewno sandałowe i rubin.
- Do praktyk poskramiania — male z żelaza, turkusu, nasion rudrakszy (szczególnie czarnych), pestek owoców, mali kościanych.
- Szczególnie ceni się male z onyksu, koralików Dzi i innych rodzajów agatu — Uważa się je za bardzo uniwersalne
***.
- Male z kości słoniowej zalecane były do wszelkiego rodzaju aktywności duchowych. Jednak obecnie są kontrowersyjne i ich użycie zależy od indywidualnego przypadku.
- Ogólnie, male kościane używa się przede wszystkim do praktyk gniewnych bóstw. Najczęściej można spotkać male z kości jaka. Są one zbierane po śmierci zwierzęcia, aby je uhonorować. Takie korale przypominają o nietrwałości.
O właściwościach kamieni poczytasz na naszym blogu:
- Agat i jego właściwości— omawiamy zastosowania różnych rodzajów agatu i przypisywane mu znaczenie w szeroko rozumianej ezoteryce
- Czarny onyks — właściwości kamienia mocy i transformacji
- Tygrysie oko i jego właściwości. Kamień mocy, charyzmy i zdrowej dumy
- Lapis lazuli – właściwości kamienia mądrości, intuicji, uzdrawiania i wglądów
- Tybetańskie agaty Dzi — chcesz wiedzieć więcej o tych niezwykłych amuletach? Kliknij w link!
- Czarny turmalin — właściwości ochronne, magiczne i duchowe. Dlaczego warto nosić ten potężny amulet ochronny?
- Jadeit – piszemy o jego właściwościach i odmianach kolorystycznych
Pamiętajmy, że podane materiały używano, ponieważ to one były w Tybecie dostępne. Obecnie szeroko stosowane też są male z innych kamieni naturalnych etc. Popularnością cieszą się np. male z tygrysiego oka, agatu, jadeitu, turkusu, bursztynu, malachitu i obsydianu etc.
Male z nasion Bodhi i drewna sandałowego z Nepalu cieszą się największym powodzeniem.
Podział mal ze względu na kolor
W tradycji tybetańskiej jednak nie tylko rodzaj materiału ma znaczenie. Liczy się głównie przypisywane mu symboliczne znaczenie. W tamtejszej kulturze, zorientowanej wzrokocentrycznie, istotną rolę odgrywa kolor. I tak:
- Moc uspokajania — male w kolorze białym (łagodne bóstwa)
- Pomnażanie — żółty (żywioł ziemi)
- Przyciąganie — male w kolorze czerwonym (żywioł ognia)
- Ujarzmiania, przezwyciężania, ochraniania — czarne male (gniewne bóstwa)
Podział mal ze względu na rodzaj sznurka
Obecnie do nawlekania korali używa się sznurków nylonowych (a nawet wędkarskich!) ze względu na ich wytrzymałość na uszkodzenia i zerwanie. Ale, oczywiście, Tybetańczycy i w tym przypadku uzgodnili między sobą podział i zalecenia odnośnie do materiału, zatem:
- Sznurki z białej wełny — do praktyk łagodnych
- Żółta bawełna — praktyki pomnażania
- Czerwony jedwab — magnetyzowania
- Skórzany sznurek — do praktyk gniewnych
- Sznurki o kolorach 5 Żywiołów (niebieski, zielony, biały, czerwony, żółty) zalecane są do poszczególnych praktyk
Przed zakupem — dla praktykujących
Gdy zastanawiasz się nad zakupem mali, pamiętaj, że nie jest to przedmiot, na którym warto oszczędzać. Jeśli oczywiście masz możliwość, staraj się wybierać tę z cennych materiałów, unikaj sztucznych, plastikowych.
Potraktuj to jako praktykę szczodrości dla samego siebie, a także okazanie szacunku wobec wykonywanych praktyk oraz linii przekazu.
Co z malami vintage? Zasadniczo, jeśli chodzi o przedmioty rytualne, to zaleca się używać nowych. takich, które nie noszą energii osób innych niż te, które je wykonały. Istnieją jednak indywidualne przypadki. Male antykwaryczne na pewno stanowią ciekawy przedmiot kolekcjonerski.
Wyjątkowy przypadek stanowią male po cenionych praktykujących. Koraliki z takich mal można uznać za pobłogosławione.
Co zrobić z nową malą buddyjską?
Kiedy już wybraliśmy malę odpowiednią do naszej praktyki tantrycznej, powstaje pytanie. Czy można od razu użyć jej podczas mantrowania? Otóż i tu istnieje szereg zaleceń.
Przede wszystkim, jeśli czujemy związek, możemy poprosić wykwalifikowanego nauczyciela lub nauczycielkę o pobłogosławienie naszej mali. Wyjątkowo korzystne jest zapytać o to podczas inicjacji związanej z danym oświeconym archetypem.
Najczęściej po otrzymaniu lama pociera malę w dłoniach wraz z recytacją mantry, następnie nadaje jej moc poprzez dmuchnięcie na korale.
Oczyszczenie mali
Po pierwsze, zaleca się, aby zakupioną lub własnoręcznie wykonaną malę najpierw oczyścić (uważając na materiał, z którego jest wykonana).
Poniżej podaję tradycyjne zalecenia, ku inspiracji. W przypadku wątpliwości polecam poradzić się nauczyciela lub instruktora medytacji.
- Pierwszy sposób
Można do tego użyć wody. Najlepsza jest źródlana. Pamiętaj, aby sprawdzić, czy jest neutralna dla danego materiału. Dla przykładu selenit jest gipsem i „nie lubi” wody, a zamoczone sznurki mogą się rozciągnąć, jeśli się je powiesi do wysuszenia.
Tradycyjnie używało się substancji o nazwie bajung. To raczej taka ciekawostka. W naszej kulturze dla większości osób byłoby to raczej nie do przejścia, ponieważ bajung to:
„Obornik z czerwonej krowy, która została wyprowadzona przez cnotliwego bhikszu na żyzne pole zielonego, bogatego pastwiska. Obornik zebrany od tej krowy jest mieszany z wodą i używany do czyszczenia talerza na ofiarowanie mandali lub mali, które są następnie oczyszczane wodą szafranową.”
Wodę szafranową można zrobić samemu, poprzez zalanie niteczek szafranu wrzątkiem w czajniczku. Należy jednak uważać, ponieważ może ona zabarwić koraliki.
Jeśli nasza mala jest na sznurku nylonowym, może się on rozciągnąć pod wpływem wody. Nie należy wtedy panikować: po wyschnięciu sznurek powróci do poprzedniego stanu. Wystarczy, jeśli położymy malę luźno, poziomo do oschnięcia.
- Inne sposoby na oczyszczenie mali
Poprzez zapach
Nie tylko woda jednak oczyszcza. Można też w tym celu użyć naturalnych kadzideł ziołowych.
Idąc dalej za tradycyjnym, rytualnych harmonogramem…
Po obmyciu, zamiast wody szafranowej, dopuszczalne jest namaszczenie mali inną aromatyczną substancją, np. olejkiem.
W przypadku mal z drzewa sandałowego jednak może to zakłócić ich naturalny aromat, więc polecam to mieć na uwadze.
Więcej o kadzidłach tybetańskich piszemy w artykule: Kadzidełka I Kadzidła Naturalne Tybetańskie — Co Je Wyróżnia?
Czy można używać więcej niż jednej mali?
Wiele osób praktykujących buddyzm posiada wiele mal. Najczęściej są to: jedna codzienna, używana również w miejscach publicznych oraz inne, używane do konkretnych praktyk. Zdarza się, że do każdej mantry używa się innej mali ze względu na jej właściwości.
Do tego, niektóre praktyki wymagają, aby malę trzymać w absolutnym sekrecie. Jednak pielgrzymi okrążający stupy — jak np. Boudhanath w Katmandu w Nepalu — używają dużych, wytrzymałych mal z nasion Bodhi, nie ukrywając ich w ogóle.
Jak tradycyjnie używać mali podczas recytacji mantry?
Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego niż przekładanie koralików podczas recytacji mantry. Nie do końca….
Zaleca się, aby przekładać koraliki różnymi palcami i w inne strony zgodnie z poprzednio wspomnianym podziałem na Cztery Aktywności.
Jak? Otóż:
- kiedy recytujesz łagodną mantrę, przekładaj koraliki w kierunku swojego ciała ponad palcem wskazującym
- dla zwiększania — przesuwaj je ponad palcem środkowym
- w celu magnetyzowania — ponad palcem serdecznym
- gniewne mantry — ponad małym palcem
Zawsze używaj lewej ręki (od strony serca) do liczenia mantr. Możesz użyć prawej jedynie, aby podtrzymać malę, jeśli jest długa. Dla zwiększenia efektu recytacji mantry możesz ją też trzymać przy odpowiedniej czakrze i tak:
- w przypadku łagodnych mantr — trzymaj ją przy sercu (centrum ciała)
- przy mantrach zwiększania — przy pępku
- magnetyzowania — przy czakrze sakralnej
- kiedy recytujesz gniewne mantry, trzymaj malę przy lub z przodu kolana.
A co z kciukiem? Kciuk oczywiście też ma swoją rolę. Porównuje się go do haka, który przyciąga szczególne właściwości i błogosławieństwa do mantrującej osoby. Przesuwamy koraliki ruchem kolistym, co porównuje się do okrążeń stupy. Robimy to zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, w kierunku naszego ciała.
Ważne, aby zawsze zaczynać liczenie od pierwszego koralika po „stupie” i nie przekraczać tej ostatniej. A więc, gdy dojdziemy do 108. koralika, odwracamy malę. Wtedy staje się on pierwszym koralikiem kolejnej serii.
Oczywiście takich zaleceń można by zebrać na wiele artykułów. Wiele jest linii przekazu, tradycji, tekstów i niekiedy sprzecznych ze sobą wskazań.
Ważne jest jednak to, aby cenić swoją malę jako przedmiot symboliczny i mantrować z wielką uważnością.
A może to dla Ciebie za skomplikowane? I raczej nie jesteś osobą praktykującą w sposób tradycyjny? W takim razie polecamy nasz bardziej popularny artykuł Mala buddyjska – Jak Jej Używać?
Mala buddyjska — BHP
Osoba posiadająca male buddyjską powinna pamiętać o konkretnych wskazówkach i praktykach. Są one najczęściej udzielane indywidualnie.
Ogólnie jednak mali nie powinno się traktować jedynie jako ozdoby, ale jako coś wyjątkowo cennego, drogiego sercu.
Z tego też powodu, najlepiej ją nosić zawsze przy sobie oraz nie wystawiać na widok publiczny. Zaleca się, aby traktować ją jako drogocenny skarb, strzeżony w intymnej atmosferze, szczególnie podczas odosobnienia.
Dodatkowo w Tybecie, który rządził się trochę prawami Dzikiego Zachodu, chronienie mal z cennych kamieni i kruszców przed okiem ludzkim miało też praktyczne znaczenie. Raz zobaczona stawała się łakomym kąskiem dla złodziei.
Kiedy już zaczniemy używać mali na sposób buddyjski, czyli do praktyki duchowej, nie powinniśmy jej pożyczać, ani pozwalać dotykać innym osobom. Oczywiście nauczycieli i nauczycielek duchowych w to nie wliczamy. Tyczy się to szczególnie mali pobłogosławionej.
Co więcej, mala nie powinna służyć do zabawy. Starajmy się jej też nie kłaść na gołej ziemi.
Te koraliki mali, które służą do liczenia, powinny być tego samego rozmiaru. Ponadto do niektórych praktyk — też w tym samym kolorze (tu warto się poradzić, jeśli praktykujesz konkretną sadhanę).
Co, jeśli mala nam się zerwie?
Nie ma powodu do paniki. Nie oznacza to niczego złego, a jedynie to, że była porządnie używana. Niemniej, należy ją naprawić jak najszybciej. Jeśli któryś z koralików się zgubi, można go zastąpić innym. Praktyczni z natury Tybetańczycy zastępowali go takim, jaki mieli pod ręką.
W przypadku naprawionej mali warto ponownie ponowić taką samą procedurę jak w przypadku mali nowo nabytej.
Co zrobić z malą nieodwracalnie zepsutą, której niż nie chcemy używać?
Można ją schować w pudełku lub woreczku w szafce przy ołtarzu. Jeśli jednak chcemy się jej pozbyć to najlepiej wraz z oczyszczeniem jej za pomocą żywiołów. Czyli: możesz ją spalić lub puścić z biegiem rzeki, lub strumienia.
Jak nosić malę?
Jeśli nie musimy chować mali przed wzrokiem innych, możemy nosić ją jak biżuterię. Pamiętając jednocześnie, że nie jest ona zwykłym przedmiotem i o całym BHP.
Współcześnie, malę najczęściej nosi się stupą do dołu, szczególnie jeśli jest zakończona ozdobnym chwostem na wzór hinduski. Co ciekawe, tradycyjnie ten element nosi się z tyłu szyi, co Tybetańczycy uważali za praktyczniejsze.
Można ją też nosić jako bransoletkę na lewej ręce.
Mnisi i mniszki czasem przytwierdzają ją do pasa swoich szat.
Ze względów praktycznych nosi się ją też w kieszeni. Jednak lepiej zadbać o ozdobny woreczek lub przynajmniej owinąć ją czystą szmatką, najlepiej ozdobną.
Tradycja a współczesność — podsumowanie
Podsumowując, przez wieki używania mal buddyjskich pojawiło się wiele zaleceń i reguł z nimi związanych. Część z nich stanowi kulturową ciekawostkę, inne warto przetestować w swojej prywatnej praktyce duchowej.
Pozwalają one przemienić to, co dla innych wygląda tylko jak biżuteria, w największy skarb, jaki posiadamy. Moc tej transformacji mają nasza intencja, troska i otwarte serce, z jakimi używamy naszej mali i dbamy o nią.
Źródła:
